ເປົ້າໝາຍການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ

ເດືອນກັນຍາ 2015 ສະພາສະຫະປະຊາຊາດໄດ້ເຜີຍແຜ່ວາລະການປະຊຸມກ່ຽວກັບການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ ເຊິ່ງປະກອບດ້ວຍ 17 ເປົ້າໝາຍການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ (SDGs). SDGs ແມ່ນພັດທະນາມາຈາກເປົ້າໝາຍການພັດທະນາແຫ່ງສະຫະສະວັດ (MDGs)¹ ແລະ ມີຈຸດປະສົງເພື່ອຊຸກຍູ້ການປະຕິບັດງານໃນຂົງເຂດການພັດທະນາທີ່ສຳຄັນ ໃຫ້ສຳເລັດທັງໝົດພາຍໃນປີ 2030. ເປົ້າໝາຍດັ່ງກ່າວແບ່ງເປັນ 169 ເປົ້າໝາຍຍ່ອຍ ແລະ 232 ຕົວຊີ້ວັດ.²

SDGs ຕ່າງຈາກ MDGs ຢູ່ບ່ອນວ່າ SDGs ແມ່ນນຳໃຊ້ສຳລັບທຸກໆປະເທດ ໂດຍບໍ່ຈຳແນກລະດັບການພັດທະນາຂອງແຕ່ລະປະເທດ. SDGs ຍັງຮັກສາເປົ້າໝາຍດ້ານສັງຄົມຄືເກົ່າ ແຕ່ຈະເນັ້ນເພີ່ມເຕີມໃສ່ບັນຫາເລັ່ງດ່ວນທາງດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມທີ່ທົ່ວໂລກກຳລັງຜະເຊີນໃນປະຈຸບັນ. ເຊັ່ນດຽວກັນກັບ MDGs, ລັດຖະບານ ສປປ ລາວ ໄດ້ປັບເປົ້າໝາຍ SDGs ໃຫ້ແທດເໝາະກັບສະພາບການຕົວຈິງພາຍໃນປະເທດ ແລະ ໄດ້ເພີ່ມເປົ້າໝາຍ SDGs ເພື່ອການຫຼຸດຜ່ອນຜົນກະທົບຈາກລະເບີດທີ່ຍັງບໍ່ທັນແຕກ (ລບຕ) ທີ່ຍັງຄົງຄ້າງໃນລາວ.³

ການຫັນປ່ຽນຈາກ MDGs ຫາ SDGs ຂອງລາວ

ທ້າຍປີ 2015 ສປປ ລາວໄດ້ນຳໃຊ້ວາລະການພັດທະນາແຫ່ງສະຫະສະວັດ ເພື່ອຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກ, ການຂາດສານອາຫານ, ​ແລະ ອັດຕາການຕາຍຂອງເດັກນ້ອຍ ກໍຄືບັນລຸການສຶກສາຊັ້ນປະຖົມໃນທົ່ວປະເທດ. ເຖິງວ່າ, ລາວສາມາດປະຕິບັດ MDGs ໄດ້ເຖິງ 8 ໃນ 9 ເປົ້າໝາຍ, ແຕ່ກໍຍັງບໍ່ສາມາດບັນລຸເປົ້າໝາຍທັງໝົດໄດ້ຢ່າງເຕັມເມັດເຕັມໜ່ວຍ.⁴

ໃນຂະນະດຽວກັນ ປະເທດລາວກໍພະຍາຍາມຜັນຂະຫຍາຍ ແລະ ຮຽບຮຽງ MDGs ໃຫ້ເຂົ້າກັບແຜນພັດທະນາເສດຖະກິດ-ສັງຄົມແຫ່ງຊາດ ແຕ່ກໍຍັງພົບຂໍ້ຫຍຸ້ງຍາກຫຼາຍປະການ ເຊັ່ນ:

• ຄາດຄະເນງົບປະມານປະຈຳປີໃນການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດ MDGs ແມ່ນເກືອບ 1.3 ຕື້ໂດລາສະຫະລັດ ເຊິ່ງເປັນກ້ອນທຶນຈຳນວນມະຫາສານທີ່ຕ້ອງຂົນຂວາຍ.⁵
• ລາວເປັນປະເທດທີ່ມີລາຍຮັບຕ່ຳ, ບໍ່ມີຊາຍແດນຕິດທະເລ ແລະ ມີຫຼາຍຊົນເຜົ່າໃນເຂດຫ່າງໄກສອກຫຼີກ ເຊິ່ງໃຊ້ພາສາປາກເວົ້າທີ່ແຕກຕ່າງກັນ. ເນື່ອງຈາກວ່າ ປະຊາຊົນສ່ວນໃຫຍ່ແມ່ນເຮັດອາຊີບກະສິກຳ ເຮັດໃຫ້ມີຂໍ້ຫຍຸ້ງຍາກໃນການປັປປຸງຜົນຂອງການພັດທະນາ.⁶
• ວິທີການທີ່ລັດຖະບານນຳໃຊ້ເພື່ອເລັ່ງມືໃນການພັດທະນາທາງດ້ານເສດຖະກິດ ໄດ້ສົ່ງຜົນເສຍຫຼາຍຢ່າງ. ໃນທ້ອງຖິ່ນທີ່ອາໄສຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດໃນການດຳລົງຊີວິດ ການເຂົ້າເຖິງການແພດ ແລະ ການສຶກສາຍັງຕ່ຳ, ໂດຍສະເພາະສຳລັບແມ່ຍິງ. ການພັດທະນາແບບກ້າວກະໂດດ ຍັງສົ່ງຜົນຕໍ່ການຂາດໂພຊະນາການ ແລະເຮັດໃຫ້ການຈະເລີນເຕີບຕົວຂອງເດັກນ້ອຍຫຼຸດລົງ.⁷

   

   

  

  ຖະໜົນໃນສະຫວັນນະເຂດ, ລາວ. ແຫຼ່ງຂໍ້ມູນ: Wikipedia Commons – Chaoborus (own work). ລິຂະສິດ: GNU Free Documentation License, Version 1.2.

ປີ 2015 ແລະ 2016 ລາວໄດ້ທົບທວນບັນຫາເຫຼົ່ານີ້ຜ່ານຂະບວນການວາງແຜນແຫ່ງຊາດ ແລະ ສ້າງແຜນພັດທະນາເສດຖະກິດສັງຄົມແຫ່ງຊາດ ຄັ້ງທີ 8 (NSEDP) (2016-2020).⁸ ເຊິ່ງແຜນດັ່ງກ່າວໄດ້ສ້າງໃຫ້ສອດຄ່ອງຕາມເປົ້າໝາຍການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ ກໍແນໃສ່ເຮັດໃຫ້ປະເທດຊາກຫຼຸດພົ້ນຈາກສະພາບດ້ອຍພັດທະນາທີ່ສຸດ ພາຍໃນປີ 2020.⁹

ການຫັນ SDGs ເຂົ້າສູ່ແຜນນະໂຍບາຍ

ສປປ ລາວ ເປັນປະເທດໜຶ່ງທີ່ມີການເຕີບຕົວທາງເສດຖະກິດໄວທີ່ສຸດໃນພາກພື້ນອາຊີຕາເວັນອອກ ແລະ ປາຊິຟິກ ແຕ່ວ່າການເຕີບຕົວດັ່ງກ່າວມີລັກສະນະບໍ່ສະໝ່ຳສະເໝີ ແລະ ໂດຍຫຼັກແມ່ນອີງໃສ່ການນຳໃຊ້ຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດ ເຊັ່ນ: ພະລັງງານໄຟຟ້ານ້ຳຕົກ, ບໍ່ແຮ່ ແລະ ກະສິກຳປ່າໄມ້. ການເຕີບຕົວດ້ານເສດຖະກິດໄດ້ສົ່ງຜົນໃຫ້ເກີດການສູນເສຍພື້ນທີ່ປ່າໄມ້ ແລະ ຄວາມຫຼາກຫຼາຍດ້ານຊີວະນາໆພັນຢ່າງວ່ອງໄວ.¹⁰

ຜົນກະທົບຈາກການປ່ຽນແປງຂອງສະພາບອາກາດ ເຊັ່ນ ໄພນ້ຳຖ້ວມ, ໄພແຫ້ງແລ້ງ ແລະ ອາກາດເຢັນຜິດປົກກະຕິ ໄດ້ສົ່ງຜົນຢ່າງກວ້າງຂວາງຕໍ່ລາວຫຼາຍກວ່າປະເທດອື່ນ ເນື່ອງຈາກວ່າປະຊາຊົນລາວສ່ວນໃຫຍ່ອາໄສຢູ່ໃນເຂດຊົນນະບົດ ເຊິ່ງອີງໃສ່ການກະສິກຳໃນການດຳລົງຊີວິດ. ການລົ້ມຕາຍຂອງສັດລ້ຽງ ແລະ ການເສຍຫາຍຂອງພືດພັນຜົນລະປູກ, ການລະບາດຂອງພະຍາດ ແລະ ການຖືກຕັດຂາດຈາກໂລກພາຍນອກຍ້ອນຖະໜົນພັງເສຍຫາຍ ເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນບາງກຸ່ມໄດ້ຮັບຜົນກະທົບທາງດ້ານເສດຖະກິດ ແລະ ສັງຄົມ.¹¹

ຍ້ອນວ່າລາວບໍ່ສາມາດບັນລຸທຸກໆເປົ້າໝາຍ MDGs ແລະ ມີບັນຫາດັ່ງກ່າວຂ້າງເທິງ,​ ລັດຖະບານລາວຈຶ່ງມີເຈດຈຳນົງໃນການຮັບປະກັນການປັບ SDGs ໃຫ້ເຂົ້າກັບສະພາບການພາຍໃນໃຫ້ມີປະສິດທິພາບຍິ່ງຂຶ້ນ. ໂດຍມີການແຕ່ງຕັ້ງຄະນະກຳມະການຊີ້ນຳໂຄງການລະດັບຊາດ ເພື່ອສ້າງແຜນພັດທະນາລະດັບຊາດ ເພື່ອເລັ່ງມືໃນການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດ SDGs. ເຊັ່ນວ່າ ແຜນ NSEDP ຄັ້ງທີ 8 2016-2020; ຍຸດທະສາດການພັດທະນາສິບປີ 2016-2025; ແລະ ວິໄສທັດການພັດທະນາ 2030. ແຜນພັດທະນາເຫຼົ່ານີ້ລ້ວນແລ້ວແຕ່ສ້າງໃຫ້ສອດຄ່ອງກັບເປົ້າໝາຍ ແລະ ຕົວຊີ້ວັດ SDGs.¹²

ຕົວຢ່າງ: ແຜນການ NSEDP ຄັ້ງທີ 8 2016-2020 ແມ່ນຖືກສ້າງເພື່ອໃຫ້ບັນລຸເປົ້າໝາຍ ແລະ 60% ຂອງຕົວຊີ້ວັດ ແມ່ນຄ້າຍຄືກັບ SDGs. SDGs ຍັງໄດ້ເນັ້ນໃສ່ ຂົງເຂດວຽກງານທີ່ລາວຕ້ອງການເພື່ອການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ ເຊັ່ນ ການປັບປຸງພື້ນຖານໂຄງລ່າງ ເຊັ່ນວ່າ ຖະໜົນ, ເຄືອຂ່າຍອິນເຕີເນັດ ແລະ ໂທລະສັບ ເພື່ອອຳນວຍຄວາມສະດວກໃນການສື່ສານກັບພື້ນທີ່ຫ່າງໄກສອກຫຼີກ ແລະ ພົວພັນກັບຕ່າງປະເທດ ກໍຄືຮັບປະກັນໃຫ້ຄົນໃນທ້ອງຖິ່ນຊົນນະບົດ ໄດ້ຮັບປະໂຫຍດຈາກການພັດທະນາທາງດ້ານເສດຖະກິດ.

ລາວຮັບປະກັນໃຫ້ ທຸກໆ SDGs ສອດຄ່ອງກັບນະໂຍບາຍພາຍໃນ ແລະ ລັດຖະບານຈະສະເໜີຜົນຂອງຂະບວນການປັບປຸງໃຫ້ສອດຄ່ອງກັບນະໂຍບາຍພາຍໃນ ຜ່ານກອງປະຊຸມສົນທະນາດ້ານການເມືອງລະດັບສູງ (HLPF) ຂອງ ສປຊ  ໃນກາງ ປີ 2018 ເພື່ອເປັນສ່ວນໜຶ່ງຂອງການທົບທວນການພັດທະນາລະດັບຊາດໂດຍສະໝັກໃຈ. ປັດໃຈພາຍໃນທີ່ນຳມາພິຈາລະນາ ໄດ້ຮ່າງຕາມແຕ່ລະ SDG ພາຍໃນປະເທດ ດັ່ງສະແດງລຸ່ມນີ້.¹³

ເປົ້າໝາຍການພັດທະນາແບບຍືນຍົງຂອງລາວທີ່ສະເໜີ	ສັງລວມຂໍ້ມູນພື້ນຖານ	ສັງລວມຂໍ້ມູນເນື້ອຫາພາຍໃນ
	ປີ 2015 ອັດຕາຄວາມທຸກຍາກຂອງລາວຫຼຸດລົງມາເປັນ 23%, ແຕ່ວ່າ 1/3 ຂອງປະຊາຊົນເຂດພູດອຍຍັງທຸກຍາກ ທຽບກັບເຂດທົ່ງພຽງແມ່ນມີພຽງ 1/5.	ເນື່ອງຈາກແມ່ຍິງ, ເດັກນ້ອຍ ແລະ ກຸ່ມຊົນເຜົ່າທີ່ບໍ່ແມ່ນໄທລາວ ເຊິ່ງທຳການກະສິກຳໃນເຂດຫ່າງໄກສອກຫຼີກ ຍັງບອບບາງຕໍ່ໄພພິບັດ, ຕ້ອງປັບປຸງຕົວຊີ້ວັດສຳລັບຄວາມສາມາດໃນການປັບຕົວຕໍ່ການປ່ຽນແປງດັ່ງກ່າວ ໃນເປົ້າໝາຍທີ1.5 ຂອງSDG ໃຫ້ເຂັ້ມແຂງຂຶ້ນ.
	ໃນປີ 2015 ມີປະຊາຊົນທີ່ຂາດສານອາຫານ 1/5 ຄົນ ແລະ ເດັກນ້ອຍຕ່ຳກວ່າ 5 ປີ 35% ບໍ່ເຕີບຕົວຕາມໄວ. ມີພຽງເດັກນ້ອຍ 5% ເທົ່ານັ້ນທີ່ໄດ້ຮັບໂພຊານາການທີ່ພຽງພໍ.	ຄວນມີການປັບປຸງ ແລະ ເກັບກຳຂໍ້ມູນກ່ຽວກັບອາຫານແລະໂພຊະນາການ ແລະ ຄວາມສາມາດໃນການຜະລິດຂອງຊາວກະສິກອນຂະໜາດນ້ອຍ ໃຫ້ຖີ່ຂຶ້ນ ໂດຍສະເພາະໃນເຂດຊົນນະບົດ ແລະ ພູດອຍ.
	ອັດຕາການຕາຍຂອງແມ່ແລະເດັກໄດ້ຫຼຸດລົງກວ່າເຄິ່ງໃນປີ 2015, ແຕ່ຍັງມີສິ່ງທ້າທາຍກ່ຽວກັບພະຍາດຕ່າງໆ ເຊັ່ນ ໂລກເອດ ແລະ ວັນນະໂລກ ທັງມີອັດຕາການຕາຍຈາກອຸປະຕິເຫດບົນທ້ອງຖະໜົນເພີ່ມຂຶ້ນ.	ການສຳຫຼວດຕົວຊີ້ວັດທາງສັງຄົມຂອງລາວຊຸດໃໝ່ໄດ້ເຜີຍຂໍ້ແຕກຕ່າງຫຼາຍຢ່າງຈາກຂໍ້ມູນດ້ານສຸຂະພາບຊຸດເດີມ ແລະ ການປະຕິບັດກິດຈະກຳຕ່າງໆເພື່ອບັນລຸ ເປົ້າໝາຍ SDG3 ຍັງອີງໃສ່ແຫຼ່ງທຶນຈາກພາຍນອກ.
	ປີ 2015 ເດັກນ້ອຍ 98.8% ໄດ້ຮັບການສຶກສາຊັ້ນປະຖົມ, ແຕ່ວ່າອັດຕາການສຳເລັດການສຶກສາໃນຊັ້ນມັດທະຍົມຕົ້ນມີພຽງ 61%.	ໃນຂະແໜງການສຶກສາ, ຂໍ້ມູນທີ່ສຳຫຼວດ ແລະ ລາຍງານແບບເອກະເທດ ມັກໃຫ້ຜົນການລາຍງານທີ່ແຕກຕ່າງກັນ. ໃນພື້ນທີ່ຊົນນະບົດ ຄຸນນະພາບຂອງສິ່ງແວດລ້ອມດ້ານການສຶກສາ, ການຮຽນ ແລະ ການສອນຍັງຕ່ຳ ແລະ ເຮັດໃຫ້ລາວຂາດແຄນແຮງງານທີ່ມີທັກສະ.
	ປີ 2015 ລາວມີອັດຕາສ່ວນສະມາຊິກສະພາແຫ່ງຊາດທີ່ເປັນເພດຍິງຂ້ອນຂ້າງສູງ (27.5%), ແນວໃດກໍຕາມ ອຳນາດໃນການຕັດສິນໃຈຂອງເພດຍິງ ຍັງມີຕ່ຳ (5%). ເພດຍິງມັກຈະບໍ່ໄດ້ຮັບການສຶກສາ ຫຼື ຕ້ອງເຮັດວຽກເຮືອນແບບບໍ່ມີຄ່າຈ້າງ ແລະ ແມ່ຍິງ 20% ແຕ່ງງານ ແລະມີລູກກ່ອນອາຍຸ 18 ປີ.	ລະບົບຂໍ້ມູນຂ່າວສານແລະການບໍລິຫານ ເພື່ອເກັບກຳຂໍ້ມູນກ່ຽວກັບບັນຫາຕ່າງໆ ເຊັ່ນ ການຖືພາ, ການໃຊ້ຄວາມຮຸນແຮງ, ການເຂົ້າເຖິງທີ່ດິນ ແລະ ທາງເລືອກໃນການດຳລົງຊີວິດ ກໍຄືການບໍລິການດ້ານສຸຂະພາບ ແລະ ການສຶກສາ ແມ່ນຍັງບໍ່ມີການພັດທະນາເທົ່າທີ່ຄວນ ສຳລັບແມ່ຍິງແລະເດັກຍິງທີ່ຖືກກີດກັນທາງສັງຄົມ ລວມທັງແຮງງານຍ້າຍຖິ່ນ ແລະ ຊົນເຜົ່າ.
	ໃນປີ 2015 24% ຂອງຄົວເຮືອນທັງໝົດບໍ່ມີນ້ຳສະອາດໃຊ້, 79% ຂອງຜູ້ທີ່ຕ້ອງໄປຫາບນ້ຳແມ່ນແມ່ຍິງ. 23% ຂອງຄົວເຮືອນໃນຊົນນະບົດບໍ່ມີວິດນຳໃຊ້ ແລະ 60% ຂອງຄົວເຮືອນໃນເຂດຊົນນະບົດບໍ່ໄດ້ຮັບການບໍລິການດ້ານສຸຂະອະນາໄມ.	ຄວາມສາມາດຂອງ ສປປ ລາວ ໃນການປະເມີນນ້ຳສະອາດ ແລະ ສຸຂະອະນາໄມ ກໍຄືຄຸນນະພາບນ້ຳ ແລະ ປະສິດທິພາບໃນການນຳໃຊ້ນ້ຳ ຍັງຕ່ຳ ແລະ ກຳລັງມີການພັດທະນາ. ການເພີ່ມທະວີການສ້າງເຂື່ອນໄຟຟ້າຍິ່ງເຮັດໃຫ້ບັນຫາດັ່ງກ່າວມີຄວາມຫຍຸ້ງຍາກ.
	ປີ 2015 ປະຊາກອນ 84% ເຂົ້າເຖິງກະແສໄຟຟ້າ, ໃນນັ້ນ 93% ແມ່ນມາຈາກແຫຼ່ງພະລັງງານທົດແທນ (ສ່ວນໃຫຍ່ ແມ່ນພະລັງງານໄຟຟ້ານ້ຳຕົກ)	ພະລັງງານໄຟຟ້ານ້ຳຕົກ ແມ່ນພະລັງງານທົດແທນ ແຕ່ວ່າ ມັນສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ການບັນລຸເປົ້າໝາຍ SDGs ອື່ນໆ.
	ໃນປີ 2016 ລາວມີອັດຕາການເຕີບຕົວດ້ານເສດຖະກິດຕໍ່ຫົວຄົນຕໍ່ປີ 5.5%, ເຖິງຢ່າງໃດກໍ່ຕາມ ແຮງງານລາວ 70% ແມ່ນເຮັດການກະສະກຳ ແລະ ປີ 2010 ແຮງງານ 84% ມີອາຊີບທີ່ບໍ່ໝັນຄົງ.	ໜ້ອຍກວ່າ 20% ຂອງແຮງງານລາວມີອາຊີບທີ່ໝັ້ນຄົງ ແລະ ໃນບາງກໍລະນີຕ້ອງໃຊ້ຕົວວັດແທກຕ່າງກັນ ເພື່ອຕິດຕາມເປົ້າໝາຍ SDG ເຊັ່ນວ່າ ແຮງານໃນຄົວເຮືອນທີ່ບໍ່ໄດ້ຄ່າຈ້າງ ແລະ ແຮງງານເດັກ ເຊິ່ງບໍ່ສອດຄ່ອງກັບ SDGs. ໂຄງການພັດທະນາທັກສະ ແລະ ການຄຸ້ມຄອງທາງສັງຄົມສຳລັບແຮງງານນອກລະບົບໃນເຂດຫ່າງໄກຍັງມີລັກສະນະຂາດແຄນ.
	ໃນປີ 2015, 85% ຂອງບ້ານມີຖະໜົນເຂົ້າເຖິງໃນທຸກໆລະດູ ແລະ 53% ມີການເຂົ້າເຖິງໂທລະສັບມືຖື. ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ ແຮງງານ 70% ເຮັດການກະສິກຳ ແຕ່ວ່າຂະແໜງດັ່ງກ່າວກວມເອົາພຽງ 25% ຂອງ GDP ຂອງປະເທດ.	ລາວມີສິ່ງທ້າທາຍໃນການຕິດຕາມວຽກງານການຜະລິດ ເນື່ອງຈາກອັດຕາສ່ວນຂອງປະຊາກອນທີ່ເຮັດວຽກນອກລະບົບມີສູງ ແລະ ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີການສຳຫຼວດພິເສດກ່ຽວກັບບັນຫາດັ່ງກ່າວ.
	ໃນປີ 2015, ອັດຕາຄວາມທຸກຍາກແມ່ນຢູ່ທີ່ 23%, ເຖິງວ່າການເຕີບຕົວທາງດ້ານເສດຖະກິດຈະສາມາດຫຼຸດຜ່ອນຄວາມທຸກຍາກໃນຕົວເມືອງ ໄດ້ໄວກວ່າ 4 ເທົ່າ, ຄວາມທຸກຍາກໃນເຂດຊົນນະບົດບາງແຫ່ງພັດເພີ່ມທະວີຂຶ້ນ.	ເຖິງແມ່ນວ່າ ລາວຈະມີຄວາມຕ້ອງການໃນການພັດທະນາສະເພາະ, ການຕິດຕາມຕົວຊີ້ວັດໃນການຄຸ້ມຄອງທາງສັງຄົມໄດ້ຜະເຊີນຫຼາຍບັນຫາ, ໂດຍສະເພາະປະເພດບັນຫາຄວາມບໍ່ສະເໝີພາບຕ່າງໆທີ່ບໍ່ກ່ຽວກັບການເງິນ (ເຊັ່ນ ການຂາດສານອາຫານ)
	ໃນປີ 2015 1/3 ຂອງປະຊາກອນແມ່ນອາໄສຢູ່ໃນຕົວເມືອງ, ເຊິ່ງມີອັດຕາການຂະຫຍາຍຕົວຢູ່ທີ່ 4.5% ຕໍ່ປີ, ສ່ວນໃຫຍ່ແມ່ນເດີນທາງມາຈາກພາກອື່ນໆຂອງລາວ. ມົນລະພິດທາງອາກາດໃນຕົວເມືອງແມ່ນມີສູງເປັນອັນດັບສອງໃນພາກພື້ນອາຊຽນ ແລະ ຄົນລາວ 84% ນຳໃຊ້ເຊື້ອເພິງທີ່ບໍ່ສະອາດໃນການແຕ່ງກິນ.	ການຍ້າຍຖິ່ນຖານຊົນນະບົດ-ຕົວເມືອງ ໃນລາວ ມີລັກສະນະເພີ່ມຂຶ້ນ ແລະ ບາງຕົວຊີ້ວັດ ຂອງ SDG11 ມີຄວາມຫຍຸ້ງຍາກໃນການວັດແທກຕົວຈິງ. ຕົວຢ່າງ: ການຕັ້ງຖິ່ນຖານບໍ່ຖາວອນໃນລາວແມ່ນເຮັດຕາມຄວາມເໝາະສົມທາງດ້ານວັດທະນະທຳ ແລະ ຕົວຊີ້ວັດ SDG11 ດ້ານການຂົນສົ່ງສາທາລະນະສຳລັບ SDG11 ແມ່ນບໍ່ເໝາະສົມກັບສະພາບຕົວຈິງຂອງລາວ.
	ໃນປີ 2015 ຕົວເມືອງໃນລາວຜະລິດຂີ້ເຫຍື້ອປະມານ 256 ກິໂລຕໍ່ຄົນ ເຊິ່ງໃນນັ້ນມີພຽງ 10% ມີການນຳກັບມາໃຊ້ໃໝ່. ການຈັດເກັບຂີ້ເຫຍື້ອໃນຕົວເມືອງມີລັກສະນະບໍ່ຮຽບຮ້ອຍ.	ການຜະລິດ ແລະ ບໍລິໂພກແບບຍືນຍົງ (SCP) ແມ່ນແນວຄວາມຄິດທີ່ຂ້ອນຂ້າງໃໝ່ໃນລາວ ແລະ ລະບົບໂຄງສ້າງທາງນະໂຍບາຍ ແລະ ມາດຕະການຕ່າງໆຕ້ອງການການພັດທະນາ ແລະ ຍົກລະດັບຄວາມຮັບຮູ້.
	ໃນຊ່ວງຊາວຫ້າປີທີ່ຜ່ານມາ ລາວໄດ້ຜະເຊີນກັບ 11 ໄພພິບັດໃຫຍ່ກ່ຽວກັບສະພາບອາກາດ ເຊິ່ງສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ປະຊາຊົນ 430,000 ຄົນ ແລະ ຄວາມຮ້າຍແຮງຂອງຜົນກະທົບມີລັກສະນະເພີ່ມຂຶ້ນ.	ຕາມສະພາບຕົວຈິງໃນລາວ ຜົນກະທົບຈາກການປ່ຽນແປງຂອງສະພາບອາກາດຄາດຄະເນວ່າຈະຮ້າຍແຮງ ແລະ ຕົວຊີ້ວັດລວມກ່ຽວກັບຄວາມສາມາດໃນການຮອງຮັບ ແລະ ການປັບຕົວຕ້ອງມີການປັບປຸງໃຫ້ເຂັ້ມແຂງ ແລະ ລວມສູນກວ່າເດີມໃນທຸກໆລະດັບການປົກຄອງ.
	ການປະມົງນ້ຳຈືດໃນລາວມີຫຼາກຫຼາຍປະເພດຊີວະນາໆພັນ ເຊິ່ງກວມເອົາ 7% ຂອງ GDP.	ລາວເປັນປະເທດທີ່ບໍ່ມີຊາຍແດນຕິດທະເລ ສະນັ້ນ SDG14 ໄດ້ປ່ຽນເປັນການສຸມໃສ່ຊັບພະຍາກອນທາງນ້ຳ ແທນຊັບພະຍາກອນທາງທະເລ ແລະ ຊາຍຝັ່ງ. ປັດໄຈຫຼາຍຢ່າງ ໂດຍສະເພາະແມ່ນການສ້າງເຂື່ອນໄຟຟ້າ ໄດ້ສ້າງໄພຮຸກຮານອັນໃຫຍ້ຫຼວງຕໍ່ປະຊາກອນປາ.
	ໃນປີ 2012 ພື້ນທີ່ປ່າໄມ້ໃນລາວ ມີ 40%. ໃນປີ 2017, ພັນສັດ-ພັນພືດ 209 ສາຍພັນ ຕົກຢູ່ພາຍໃຕ້ການຮຸກຮານ ເຊິ່ງເພິ່ມຂຶ້ນຈາກ 115 ໃນປີ 2008. ໃນຫຼາຍພື້ນທີ່ຊົນນະບົດ (29%) ແລະ ພູດອຍ (37%) ມີການລາຍງານກ່ຽວກັບການເສື່ອມໂຊມຂອງດິນ.	ປ່າໄມ້ໃນລາວມີຄວາມສຳຄັນໃຫຍ່ຫຼວງຕໍ່ການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ ແຕ່ວ່າ ຄວາມບໍ່ສອດຄ່ອງໃນການກຳນົດພື້ນທີ່ປ່າໄມ້ ແລະ ການພັດທະນາແບບຍືນຍົງໃນລາວ ໄດ້ຈຳກັດປະສິດທິພາບໃນການນຳໃຊ້ SDGs ໃນປະຈຸບັນ.
	ໃນປີ 2016 ດັດສະນີການສໍ້ລາດບັງຫຼວງຂອງລາວແມ່ນຢູ່ອັນດັບ 123 ໃນ 176 ປະເທດ. ໃນຊ່ວງ 3 ປີ ແຕ່ 2012-2014, ຜູ້ປະສົບເຄາະຈາກການຄ້າມະນຸດມີ 455 ຄົນ ຖືກສົ່ງກັບຄືນປະເທດລາວ ເຊິ່ງໃນນັ້ນ 4 ໃນ 5 ຄົນແມ່ນເດັກນ້ອຍ. ມີພຽງ 75% ຂອງເດັກນ້ອຍລາວທີ່ມີອາຍຸຕ່ຳກວ່າ 5 ປີ ມີການຈົດທະບຽນການເກີດ.	ລະບົບການປົກຄອງໃນລາວຈຳເປັນຕ້ອງມີການປັບປຸງເພີ່ມເຕີມ ເພື່ອຕິດຕາມຕົວຊີ້ວັດກ່ຽວກັບຄວາມຮຸນແຮງ, ການຄ້າມະນຸດ ແລະ ການທາລຸນນະກຳເດັກນ້ອຍ ແລະ ມີຫຼາຍປັດໄຈທີ່ຈຳກັດການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດຕົວຊີ້ວັດກ່ຽວກັບການສໍ້ລາດບັງຫຼວງ, ການຕິດສິນບົນ ແລະ ລະບຽບກົດໝາຍ.
	ໃນປີ 2015 ລາວໄດ້ຮັບທຶນຊ່ວຍເຫຼືອດ້ານການພັດທະນາຈາກສາກົນ ຈຳນວນ 73 ລ້ານໂດລາສະຫະລັດ ກວມ 4% ຂອງ GDP.	ໃນລາວ ງົບປະມານສຳລັບການບໍລິການສາທາລະນະສຸກທີ່ສຳຄັນ ແລະ ການເກັບກູ້ລະເບີດສ່ວນໃຫຍ່ແມ່ນອີງໃສ່ການຊ່ວຍເຫຼືອຈາກຕ່າງປະເທດ.
	ໃນປີ 2015 ລາວມີລະເບີດທີ່ຍັງບໍ່ທັນແຕກ (ລບຕ) 80,000,000 ໜ່ວຍ ແລະ ລບຕ ໄດ້ຂ້າຊີວິດ 42 ຄົນ ໃນນັ້ນເປັນເດັກນ້ອຍ 19 ຄົນ ເຊິ່ງ ຫຼຸດລົງ 85% ທຽບໃສ່ 10 ປີຫຼັງ.	ລັດຖະບານລາວ ໄດ້ເພີ່ມເປົ້າໝາຍ SDG18 ກ່ຽວກັບຜົນກະທົບຈາກລະເບີດພາກພື້ນດິນ. ເນື່ອງຈາກຂໍ້ຈຳກັດທາງດ້ານງົບປະມານ ຄວນມີການປັບປຸງປະສິດທິພາບໃນການເກັບກູ້ລະເບີດ ແລະ ລວມເອົາຄວາມຕ້ອງການມີຊີວິດປອດໄພຈາກ ລບຕ ເຂົ້າໃນເປົ້າໝາຍອື່ນ.

ວິທີຈັດຕັ້ງປະຕິບັດສຳລັບ SDGs

ແຜນ NSEDP ຄັ້ງທີ 8 (2016–2020) ແນໃສ່ໃຫ້ລາວຫຼຸດພົ້ນຈາກສະພາບ “ດ້ອຍພັດທະນາທີ່ສຸດ” ເຊິ່ງຈະເຮັດໃຫ້ປະເທດລາວສາມາດສະແດງທ່າແຮງໃນການຄຸ້ມຄອງແຫຼ່ງທຶນປະເພດຕ່າງໆໃນການພັດທະນາ ເຊິ່ງໃນປະຈຸບັນມີຄວາມຫຍຸ້ງຍາກຫຼາຍຂຶ້ນໃນການເຂົ້າເຖິງ. ແຜນເຫຼົ່ານີ້ໄດ້ລວມໃນ ຖະແຫຼງການວຽງຈັນກ່ຽວກັບການພົວພັນການຮ່ວມມືດ້ານການພັດທະນາ (2016-2025).¹⁴ ລັດຖະບານລາວໄດ້ສຳເລັດການປະເມີນຜົນການຊ່ວຍເຫຼືອ ແລະ ການລົງທຶນດ້ານການພັດທະນາ (DFAA) ເພື່ອທຳຄວາມເຂົ້າໃຈວ່າ ແຫຼ່ງທຶນໃດມີຄວາມສຳຄັນທີ່ສຸດໃນການບັນລຸເປົ້າໝາຍ SDG ເຊັ່ນວ່າ ທຶນຊ່ວຍເຫຼືອລ້າ, ທຶນກູ້ຢືມດອກເບ້ຍຕ່ຳ ຫຼື ການພົວພັນການຄ້າທີ່ໄດ້ຮັບຜົນປະໂຫຍດ.

ນີ້ເປັນບັນຫາທີ່ເກີດຂື້ນໃນຫຼາຍປະເທດ ແລະ ແຜນວາລະການປະຕິບັດ ແອັດດິສ ອາບາບາ (Addis Ababa Action Agenda) ¹⁵ ໄດ້ຖືກນຳໃຊ້ໃນລະດັບສາກົນ ເພື່ອສະແດງໃຫ້ປະເທດກຳລັງພັດທະນາ ເຫັນກ່ຽວກັບການປັບຍຸດທະສາດໃນການເຂົ້າເຖິງແຫຼ່ງທຶນຂອງພາກລັດ ແລະ ເອກະຊົນ ເພື່ອບັນລຸ SDGs ທັງເປັນການຫຼຸດຜ່ອນໜີ້ສິນຂອງລັດ.

ສປປ ລາວ ຄາດຄະເນວ່າ ຈະຕ້ອງການເງິນທຶນຈຳນວນ 27 ຕື້ໂດລາສະຫລັດ ໃນການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດ NSEDP ຄັ້ງທີ 8 ໃນໄລຍະ 5 ປີ ແລະ ເຄິ່ງໜຶ່ງຂອງຈຳນວນເງິນດັ່ງກ່າວແມ່ນຕ້ອງມາຈາກການລົງທຶນພາກເອກະຊົນ. ຖ້າລວມເງິນກູ້ຢືມຈາກທະນາຄານ ຕົວເລກຈະເພີ່ມເປັນ 75%. ລາຍຮັບຂອງລັດຖະບານ ແລະ ການຊ່ວຍເຫຼືອດ້ານການພັດທະນາຢ່າງເປັນທາງການ (ODA) ແມ່ນກວມເອົາໜ້ອຍກວ່າ 25% ຂອງເງິນທຶນ. ສະນັ້ນ ລາວ ຈຳເປັນຕ້ອງໄລ່ລຽງຄວາຕ້ອງການໃນການພັດທະນາ ກັບຄວາມຕ້ອງການຂອງຂະແໜງການເອກະຊົນ.¹⁶

ປະເທດລາວຕ້ອງໄດ້ໃຊ້ເງິນທຶນຈາກການລົງທຶນຂອງຕ່າງປະເທດ ເພື່ອບັນລຸ SDGs ໂດຍສະເພາະ ແມ່ນເປົ້າໝາຍດ້ານສັງຄົມໃນຂະແໜງການສຶກສາ ແລະ ສາທາລະນະສຸກ ເຊິ່ງສ່ວນໃຫຍ່ຍັງອີງໃສ່ ODA.¹⁷

ຂໍ້ຕົກລົງລະຫວ່າງສະຫະປະຊາຊາດ ແລະ ລັດຖະບານລາວ ມີບູລິມະສິດຄື¹⁸ ໃນໄລຍະ 10ປີ ນັບຈາກປີ 2015, ODA ຈະສຸມໃສ່ 4 ຂົງເຂດບູລິມະສິດ ຄື ເປົ້າໝາຍການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ, ການຮັບປະການດ້ານສະບຽງອາຫານ ແລະ ໂພຊະນາການ, ການພັດທະນາສີຂຽວ, ແລະ ການກຽມພ້ອມຮັບມືກັບໄພພິບັດ ແລະ ການປ່ຽນແປງຂອງສະພາບອາກາດ.¹⁹

ບູລິມະສິດເຫຼົ່ານີ້ ໄດ້ລວມເຂົ້າໃນບົດວິເຄາະລະດັບປະເທດ ແລະ ນຳໃຊ້ເພື່ອການສ້າງຂໍ້ຕົກລົງດັ່ງກ່າວ. ໂຄງຮ່າງ ODA ນີ້ ແມ່ນແນໃສ່ເພື່ອແຈກຢາຍຜົນປະໂຫຍດຂອງການພັດທະນາຢ່າງເທົ່າທຽມ.²⁰ ປະເທດຜູ້ໃຫ້ທຶນ ເຊັ່ນ ອົດສະຕຣາລີ, ສະຫະພາບເອີຣົບ, ຝະລັ່ງ,​ ເຢຍລະມັນ, ຍີ່ປຸ່ນ, ສາທາລະນະລັດເກົາຫຼີ, ລຸກຊຳບວກ, ສະວິດເຊີແລນ ແລະ ສະຫະລັດອາເມລິກາ ຈະປະສານງານໃນການຊ່ວຍເຫຼືອລັດຖະບານລາວ ໂດຍຜ່ານສະຫະປະຊາຊາດ. ລາຍລະອຽດຂອງການນຳໃຊ້ ODA ໃນປີ 2016 ແລະ 2017 ແມ່ນສະແດງໃນແຜນວາດຂ້າງລຸ່ມ.²¹

Chart created by ODL. Source: ສະຫະປະຊາຊາດ ໃນ ສປປ ລາວ. 2017. “ບົດລາຍງານຄວາມຄືບໜ້າ 2016: ໂຄງຮ່າງການຊ່ວຍເຫຼືອດ້ານການພັດທະນາ ຂອງສະຫະປະຊາຊາດ.” ສືບຄົ້ນ ພຶດສະພາ 2018. 

ວິໄສທັດຊຸມຊົນອາຊຽນ 2025 ແລະ ຮູບແບບການຮ່ວມມືພາກພື້ນ ຫຼື ການຮ່ວມມືໃຕ້-ໃຕ້²² ຍັງມີບົດບາດສຳຄັນໃນການເຮັດໃຫ້ລາວບັນລຸ SDGs, ໂດຍສະເພາະບັນຫາຂ້າມຊາຍແດນຕ່າງໆ ເຊັ່ນ ການພັດທະນາໂຄງການພະລັງງານໄຟຟ້ານ້ຳຕົກ ຫຼື ການຫຼຸດຜ່ອນການປ່ອຍທາດອາຍພິດເຮືອນແກ້ວ. ການລິເລີ່ມລະດັບພາກພື້ນ ເຊັ່ນ AIIB ເຊິ່ງນຳໂດຍຈີນ ມັກໃຫ້ ODA ໂດຍເນັ້ນໃສ່ການຄ້າ ໃນການຮ່ວມມືດ້ານເສດຖະກິດ ແບບບໍ່ມີເງື່ອນໄຂຜູກມັກ ທີ່ຕິດພັນກັບເງິນກູ້ຢືມຈາກທະນາຄານພັດທະນາອື່ນໆ.²³ AIIB ມີທ່າອ່ຽງມີອິດທິພົນຕໍ່ການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດເປົ້າໝາຍດ້ານພະລັງງານ (SDG 7), ການເຕີບຕົວດ້ານເສດຖະກິດ (SDG 8),​ ພື້ນຖານໂຄງລ່າງ (SDG 9), ການພັດທະນາຕົວເມືອງ (SDG 11),  ການຮັບມືກັບສະພາບອາກາດ (SDG 13), ແລະ ການຮ່ວມມືດ້ານການພັດທະນາ SDG 17.²⁴

ການຕິດຕາມ ແລະ ປະເມີນວາລະການປະຊຸມກ່ຽວກັບການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ 2030

ສຳລັບແຜນ NSEDP ຄັ້ງທີ 8 (2016-2020), ກະຊວງແຜນການ ແລະ ການລົງທຶນ ແລະ ຫ້ອງການສະຖິຕິແຫ່ງຊາວລາວ ໄດ້ພັດທະນາໂຄງຮ່າງການຕິດຕາມ ແລະ ປະເມີນຜົນແບບມຸ່ງຜົນສຳເລັດ ເຊິ່ງໃນນັ້ນ 60% ຂອງຕົວຊີ້ວັດ ແມ່ນແນໃສ່ຕິດຕາມຄວາມຄືບໜ້າ ໃນການປະຕິບັດເປົ້າໝາຍການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ.

ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ, ຄວາມສາມາດຂອງປະເທດໃນການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດແຜນໂຄງຮ່າງດັ່ງກ່າວນີແມ່ນມີຈຳກັດ ແລະ ຂໍ້ມູນທີ່ຈຳເປັນຍັງບໍ່ມີພຽງພໍ ຫຼື ບໍ່ສາມາດເຊື່ອຖືໄດ້.²⁵ ​ປະຈຸບັນ ລັດຖະບານລາວ ໄດ້ເກັບກຳຂໍ້ມູນສາມປະເພດ ເພື່ອສ້າງຕົວຊີ້ວັດ ຄື ຂໍ້ມູນທີ່ຄຸ້ມຄອງໂດຍພາກລັດ, ຂໍ້ມູນຄາດຄະເນໂດຍອີງໃສ່ຂໍ້ມູນສາທາລະນະທີ່ມີຢູ່ ແລະ ຂໍ້ມູນຈາກອົງການຈັດຕັ້ງສາກົນ.²⁶

ໂຄງຮ່າງການຕິດຕາມ ແລະ ປະເມີນຜົນນີ້ ຈຳເປັນຕ້ອງເຮັດໃຫ້ສົມດຸນລະຫວ່າງ ວິທີການເກັບກຳຂໍ້ມູນປະເພດຕ່າງໆ ກັບຄວາມສາມາດດ້ານງົບປະມານຂອງລັດ ແລະ ຄວນເລັ່ງໃສ່ເພື່ອບັນລຸເປົ້າໝາຍພາຍໃນ ບໍ່ແມ່ນເປົ້າໝາຍສາກົນ. ໃນຫຼາຍກໍລະນີ ມັນມີຄວາມຈຳເປັນຕ້ອງເນັ້ນໃສ່ການປະຕິບັດຕົວຈິງ ແລະ ຄັດເລືອກຕົວຊີ້ວັດໂດຍອີງໃສ່ຄວາມສະດວກໃນການວັດແທກ ແທນທີ່ຈະອີງໃສ່ຜົນໄດ້ຮັບ. ການຕັດສິນໃຈເຫຼົ່ານີ້ ແມ່ນເພື່ອຮັບປະກັນໃຫ້ການສະໜັບສະໜູນໃນການເກັບກຳຂໍ້ມູນມີຄວາມຍືນຍົງ ແລະ ແທດເໝາະກັບຄວາມສາມາດຂອງອົງກອນຂອງລາວ.²⁷

ໜຶ່ງໃນວິທີການທີ່ລັດຖະບານລາວນຳໃຊ້ ແມ່ນການຍົກລະດັບ ການສຳຫຼວດຕົວຊີ້ວັດດ້ານສັງຄົມຂອງລາວ (LSIS). ການສຳຫຼວດນີ້ແມ່ນການສຳຫຼວດຄອບຄົວທົ່ວປະເທດ ເຊິ່ງຮວບຮວມຂໍ້ມູນທົ່ວທັງ 18 ແຂວງ ແຍກຕາມອາຍຸ, ທີ່ຢູ່ອາໄສ, ເພດ, ລາຍໄດ້ ແລະ ຊົນເຜົ່າ. ມັນຈະສະໜອງຂໍ້ມູນພື້ນຖານສຳລັບແຜນ NSEDP ຄັ້ງທີ 8 ແລະ SDGs. ແລະ ຈະນຳໃຊ້ເປັນສ່ວນປະກອບໃນການຕັດສິນໃຈ ຂອງລັດຖະບານລາວ ໃນການວາງນະໂຍບາຍ ແລະ ຈັດບູລິມະສິດຊັບພະຍາກອນ ເພື່ອບັນລຸເປົ້າໝາຍ SDGs ເຊິ່ງຈະສ້າງປະໂຫຍດໃຫ້ແກ່ປະຊາຊົນລາວທົ່ວປະເທດ.²⁸

ຂໍ້ມູນທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບເປົ້າໝາຍການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ

• ເປົ້າໝາຍການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ (ພາກພື້ນແມ່ນ້ຳຂອງ)
• ເປົ້າໝາຍການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ (ກຳປູເຈຍ)
• ເປົ້າໝາຍການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ (ມຽນມາ)
• ເປົ້າໝາຍການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ (ໄທ)
• ເປົ້າໝາຍການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ (ຫວຽດນາມ)