ປ່າໄມ້ ແລະ ວຽກງານດ້ານປ່າໄມ້

ຍ້ອນລັກສະນະພູມສັນຖານສ່ວນໃຫຍ່ທີ່ເປັນພູ ແລະ ພູມອາກາດຮ້ອນຊຸ່ມ, ປະເທດລາວຈຶ່ງອຸດົມສົມບູນໄປດ້ວຍປ່າໄມ້. ລາວເປັນປະເທດໜຶ່ງທີ່ມີປ່າຝົນເຂດຮ້ອນທີ່ອຸດົມສົມບູນໃນອາຊີຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້. ໃນຊຸມປີຜ່ານມາ ການປະເມີນເນື້ອທີ່ປ່າໄມ້ຂອງລາວເປັນບັນຫາຂັດແຍ່ງ ເນື່ອງຈາກລາວບໍ່ມີຄຳນິຍາມເນື້ອທີ່ປ່າໄມ້ທີ່ເປັນທາງການ ແລະ ເປັນທີ່ຍອມຮັບໃນລະດັບສາກົນ. ດ້ວຍເຫດນີ້ ພື້ນທີ່ປ່າໄມ້ຄາດຄະເນຂອງລາວຈຶ່ງບໍ່ມີຄວາມຊັດເຈນ, ທັງນີ້ແມ່ນຂຶ້ນຢູ່ກັບການກຳນົດນິຍາມປ່າໄມ້ ແລະ ວິທີການທີ່ນຳໃຊ້ໃນການປະເມີນ.¹ ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ, ອີງຕາມການຈັດສັນປ່າໄມ້ທາງການຫຼ້າສຸດ, ເຊິ່ງກຳນົດນິຍາມປ່າໄມ້ຈາກພື້ນທີ່ທີ່ມີຄວາມໜາແໜ້ນການປົກຄຸມໜ້າດິນຢ່າງໜ້ອຍ 20%, ມີເສັ້ນຜ່າໃຈກາງຕົ້ນໄມ້ໃນລະດັບໜ້າເອິກ (DBH) ບໍ່ຫຼຸດ 10 ຊມ, ແລະ ມີເນື້ອທີ່ 0.5 ເຮັກຕາຂຶ້ນໄປ, ປະເທດລາວມີເນື້ອທີ່ປ່າໄມ້ຄາດຄະເນລວມທັງໝົດ 13.2 ລ້ານເຮັກຕາ, ຫຼື 57.4% ຂອງເນື້ອທີ່ດິນທັງໝົດໃນປີ 2015.² ໃນນັ້ນປ່າປະສົມປ່ຽນໃບກວມພຶ້ນທີ່ຫຼາຍສຸດ ປະມານ 9.4 ລ້ານເຮັກຕາ. ສ່ວນທີ່ເຫຼືອແມ່ນປະເພດປ່າໂຄກແຫ້ງແລ້ງ, ປ່າດົງດິບແຫ້ງແລ້ງ, ປ່າແປກ, ປ່າປະສົມປ່າແປກ ແລະ ປ່າໄມ້ໃບກວ້າງ. ນອກຈາກນັ້ນ ຍັງມີພື້ນທີ່ປ່າເລົ່າອ່ອນ, ປ່າໄມ້ອຸດສາຫະກຳ ແລະ ປ່າໄຜ່ (ກວມ 27.30% ຂອງພື້ນທີ່ທັງໝົດ).

ຊັບພະຍາກອນປ່າໄມ້ມີຄວາມສໍາຄັນຕໍ່ຫຼາຍພາກສ່ວນ ແລະ ຍັງປະກອບສ່ວນຢ່າງໃຫຍ່ຫຼວງຕໍ່ເສດຖະກິດໃນຊົນນະບົດຂອງລາວ. ເນື່ອງຈາກປ່າໄມ້ສາມາດສ້າງຄຸນຄ່າທາງສິ່ງແວດລ້ອມຢ່າງຫຼວງຫຼາຍ ໂດຍຜ່ານການໃຫ້ບໍລິການທາງດ້ານລະບົບນິເວດ, ເຊັ່ນ ການປົກປ້ອງຊີວະນາໆພັນ ແລະ ແຫຼ່ງນ້ຳ, ກໍຄືການກັກເກັບອາຍກາກໂບນິກ.

ເຖິງແນວໃດກໍ່ຕາມ, ປ່າໄມ້ໃນປະເທດລາວກໍາລັງຖືກຄຸກຄາມຈາກ ແຮງກົດດັນຫຼາຍຢ່າງ ແລະ ໃນຂະນະທີ່ອັດຕາສ່ວນຂອງພື້ນທີ່ປ່າໄມ້ມີລັກສະນະເພີ່ມຂຶ້ນ, ຄຸນະພາບຂອງປ່າໄມ້ພັດສືບຕໍ່ຊຸດໂຊມລົງໃນໄລຍະທົດສະວັດທີ່ຜ່ານມາ.³

ປ່າໄມ້ໃນເຂດປ່າສະຫງວນແຫ່ງຊາດນໍ້າຮ້າ, ປະເທດລາວ. ແຫຼ່ງທີ່ມາ: Wikimedia Commons. ລິຂະສິດ: CC BY-SA 4.0.

ການນຳໃຊ້ປ່າໄມ້

ປ່າໄມ້ໃນລາວມີບົດບາດສໍາຄັນຕໍ່ການພັດທະນາທາງດ້ານເສດຖະກິດຂອງປະເທດນັບຕັ້ງແຕ່ປະເທດຊາດໄດ້ຮັບການປົດປ່ອຍຈາກທົດສະວັດແຫ່ງສົງຄາມ ແລະ ການສະຖາປະນາສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວໃນປີ 1975. ເຊັ່ນ:

• ໃນຊ່ວງທີ່ເສດຖະກິດຂອງລາວປິດຮັບການລົງທຶນ ແລະ ການຄ້າຂອງຕ່າງປະເທດ ໃນໄລຍະສັງຄົມນິຍົມແບບລວມສູນກ່ອນປີ 1986, ການຂຸດຄົ້ນໄມ້ໂດຍລັດວິສາຫະກິດປ່າໄມ້ ແມ່ນຂະແໜງການໜຶ່ງທີ່ສໍາຄັນຫຼາຍ ໃນການສະໜອງທຶນຮອນເຂົ້າໃນກິດຈະກໍາຂອງລັດຖະບານ.⁴
• ການອະນຸລັກປ່າໄມ້ໃນເຂດຕົ້ນນໍ້າ ມີຄວາມສໍາຄັນໃນການປົກປ້ອງແຫຼ່ງນໍ້າ, ການຮັກສາຄຸນະພາບຂອງນໍ້າ ແລະ ການໄຫຼຂອງນໍ້າ ສຳລັບການນຳໃຊ້ໃນຈຸດປະສົງຕ່າງໆ, ໂດຍສະເພາະແມ່ນໃນລະດູແລ້ງ, ເພື່ອສ້າງຄວາມສົມດູນລະຫວ່າງການຜະລິດພະລັງງານທາງນໍ້າ, ການປະມົງ ແລະ ການກະສະກຳໃຫ້ມີປະສິດທິພາບກວ່າເກົ່າ.⁵ 
• ບົດຄົ້ນຄວ້າປີ 2007 ສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າ ປ່າໄມ້ທີ່ອຸດົມສົມບູນສ້າງຜົນປະໂຫຍດທາງດ້ານເສດຖະກິດທັງໃນປະຈຸບັນ ແລະ ໃນໄລຍະຍາວ ໃຫ້ກັບຜູ້ທີ່ມີສ່ວນຮ່ວມໃນທ້ອງຖິ່ນຜ່ານຂະແໜງທ່ອງທ່ຽວແບບອະນຸລັກຂອງລາວ, ເມື່ອສົມທຽບກັບປ່າໄມ້ທີ່ຖືກເຮັດໃຫ້ເສື່ອມໂຊມຈາກການປູກຢາງພາລາ.⁶

ແຜນວາດ: Open Development Laos. ແຫຼ່ງຂໍ້ມູນ: World Bank. 2018. “Data: Lao PDR”. ສືບຄົ້ນ ມິຖຸນາ 2018. 

ນອນນີ້ ປ່າໄມ້ຍັງມີຄຸນປະໂຫຍດໃນການສະໜອງໄມ້ໃຫ້ແກ່ຊຸມຊົນ ເພື່ອນຳໃຊ້ເປັນອຸປະກອນການປຸກສ້າງ ແລະ ສ້ອມແປງ, ລ້ອມຮົ້ວ, ຫັດຖະກຳ, ເຄື່ອງມືກະສິກຳ ແລະ ເຊື້ອເພີງ. ໃນຂະນະດຽວກັນ, ປ່າໄມ້ຍັງສະໜອງເຄື່ອງປ່າຂອງດົງໃນຮູບຂອງແຫຼ່ງອາຫານ, ຢາ ແລະ ສ້າງລາຍຮັບລ້ຽງຊີບໃນເຂດຊົນນະບົດ.  ອາຫານຈາກປ່າແມ່ນໄດ້ມາໂດຍບໍ່ຕ້ອງເສຍເງິນ ທັງອຸດົມໄປດ້ວຍສານອາຫານ ເຊິ່ງຊ່ວຍໃນການຮັບປະກັນດ້ານສະບຽງອາຫານໃນຊຸມຊົນຊົນນະບົດ ໃນຊ່ວງທີ່ອຶດເຂົ້າກິນ ແລະ ຍັງສາມາດນຳໄປຂາຍຕາມທ້ອງຕະຫຼາດເພື່ອສ້າງລາຍຮັບ. ຢາພື້ນເມືອງ ແລະ ສະໝູນໄພຈາກປ່າຍັງເປັນອີກໜຶ່ງທາງເລືອກໃນການປິ່ນປົວສຸຂະພາບ ໂດຍສະເພາະໃນພື້ນທີ່ຫ່າງໄກສອກຫຼີກ. ^{7 8} ນອກຈາກນັ້ນ ເຄື່ອງປ່າຂອງດົງເຊັ່ນ ໝາກແໜ່ງ⁹, ຍານ¹⁰ ແລະ ຢາງໄມ້ບາງຊະນິດ ຍັງສ້າງລາຍໄດ້ເປັນກອກເປັນກຳໃຫ້ແກ່ຊຸມຊົນ ເປັນສິນຄ້າສົ່ງອອກ.¹¹

ປ່າໄມ້ໃນລາວຍັງເປັນແຫຼ່ງທີ່ຢູ່ອາໄສຂອງສັດປ່າ ແລະ ພືດພັນນາໆຊະນິດ. ຕາມການຄົ້ນຄວ້າພົບວ່າ ພັນພືດໃນລາວມີຫຼາຍກວ່າ 5,000 ຊະນິດ, 1,373 ສາຍພັນ, ແລະ 188 ຕະກຸນ¹², ເຊິ່ງໃນນັ້ນມີດອກກ້ວຍໄມ້ປ່າ 485 ສາຍພັນ.¹³ ມີການຄາດຄະເນວ່າຈຳນວນພັນໄມ້ດອກຂອງລາວ ອາດມີຫຼາຍເຖິງ 8,000-11,000 ສາຍພັນໃນທົ່ວປະເທດ. ນອກຈາກນັ້ນ ຍັງມີການຄົ້ນພົບພັນສັດລ້ຽງລູກດ້ວຍນ້ຳນົມຂະໜາດໃຫຍ່ປະມານ 100 ສາຍພັນ, ສັດເລືອຄານ ແລະ  ສັດເຄິ່ງບົກເຄິ່ງນ້ຳ 200 ສາຍພັນ, ນົກ 700 ສາຍພັນ, ເຈຍ 90 ສາຍພັນ ແລະ ປາ 500 ສາຍພັນ.¹⁴

ໃນເຂດພູສູງ, ພື້ນທີ່ປ່າຂັ້ນສອງທີ່ຖືກຊຸດໂຊມຈາກການຂຸດຄົ້ນໄມ້ມີຄ່າ  ພົບວ່າມີຄຸນຄ່າການນຳໃຊ້ທີ່ຫຼາກຫຼາຍສຳລັບຊາວກະສິກອນໃນລາວ ເຊິ່ງນໍາໃຊ້ພື້ນດັ່ງກ່າວໃນການປູກຝັງໃນວົງຈອນການຖາງປ່າເຮັດໄຮ່. ປ່າເຫຼົ່ານີ້ຖືວ່າເປັນພື້ນທີ່ທີ່ຊຸດໂຊມທາງດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມ. ເຖິງແນວໃດກໍ່ຕາມ, ເມື່ອມີການຈັດຕັ້ງ ປ່າໄມ້ເຫຼົ່ານີ້ຈະສະໜອງຄຸນປະໂຫຍດແບບຍືນຍົງ ພາຍໃຕ້ລະບົບການຄຸ້ມຄອງທີ່ເໝາະສົມ ເຊັ່ນ: ການເຮັດໄຮ່ແບບໝູນວຽນ. ນອກນັ້ນ, ປ່າຂັ້ນສອງຍັງສາມາດສະໜອງຊັບພະຍາກອນປ່າໄມ້ທີ່ສຳຄັນໃນການລ້ຽງຊີບ ແລະ ການເກັບເຄື່ອງປ່າຂອງດົງແບບພໍພຽງ. ພື້ນທີ່ປ່າເຫຼົ່ານີ້ຍັງສາມາດສະໜອງຄວາມຫຼາກຫຼາຍດ້ານຊີວະນາໆພັນຈຳນວນໜຶ່ງ ແລະ ມີປະໂຫຍດໃນການກັກເກັບທາດອາຍກາກໂບນິກ ເມື່ອທຽບກັບການນຳໃຊ້ປ່າຂັ້ນສອງໃນຮູບແບບອື່ນໆ, ເຊັ່ນ: ການປູກຢາງພາລາ, ເຖິງແມ່ນວ່າຈະຖືກຈັດໃນປະເພດນະໂຍບາຍອັນດຽວກັນກໍ່ຕາມ.^15 16

ປ່າໄມ້ລາວແມ່ນຊັບພະຍາກອນອັນລ້ຳຄ່າຂອງຊາດ ແລະ ຂອງໂລກ, ເປັນທີ່ຢູ່ອາໄສຂອງສັດ ແລະ ພືດນາໆຊະນິດ ທັງເປັນບ່ອນກັກເກັບອາຍກາກໂບນິກ ເພື່ອຫຼຸດຜ່ອນການປ່ຽນແປງຂອງສະພາບອາກາດ. ປ່າໄມ້ຍັງມີຄວາມສໍາຄັນຕໍ່ການນໍາໃຊ້ທີ່ບໍ່ແມ່ນດ້ານເສດຖະກິດ ກໍ່ຄືທາງດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະ ວັດທະນະທໍາ. ປ່າໄມ້ມີຄວາມສໍາຄັນຕໍ່ຄວາມເຊື່ອທາງຈິດໃຈຂອງຫຼາຍໆຊຸມຊົນໃນຊົນນະບົດ ແລະ ຄົນພື້ນເມືອງ. ຫຼາຍໆໝູ່ບ້ານມີການອະນຸລັກປ່າໄມ້ສັກສິດ ເປັນພື້ນທີ່ທີ່ເຊື່ອວ່າມີວິນຍານສິງສະຖິດຢູ່ ເຊັ່ນ: ປ່າຊ້າ ເຊິ່ງເປັນບ່ອນຝັງສົບຂອງບັນພະບູລຸດ. ໃນເຂດຊົນນະບົດ, ປ່າໄມ້ຍັງເປັນບ່ອນຜັກຜ່ອນ ແລະ ບ່ອນສຸນທະລີຂອງໝູ່ບ້ານ.¹⁷

ການຕັດໄມ້ທຳລາຍປ່າ ແລະ ການຊຸດໂຊມຂອງປ່າໄມ້

ເຖິງວ່າຈະມີຄຸນຄ່າທີ່ຕິດພັນກັບການຄຸ້ມຄອງ ແລະ ການປົກປັກຮັກສາປ່າໄມ້ແບບຍືນຍົງຂອງປະເທດລາວກໍ່ຕາມ, ໃນໄລຍະຜ່ານມາ, ຄຸນຄ່າທາງດ້ານເສດຖະກິດທີ່ສູງ ໄດ້ສ້າງແຮງກົດດັນຕໍ່ປ່າໄມ້ ເຊິ່ງນໍາໄປສູ່ບັນຫາການຕັດໄມ້ທໍາລາຍປ່າ ແລະ ບັນຫາປ່າໄມ້ຊຸດໂຊມ.

ອີງຕາມການປະເມີນຂອງລັດຖະບານລາວ, ບັນຫາການຕັດໄມ້ທໍາລາຍປ່າ ໄດ້ທຳລາຍພື້ນທີ່ປ່າໄມ້ອັນກວ້າງໃຫຍ່ຂອງປະເທດລາວນັບຕັ້ງແຕ່ຊຸມປີ 1940 ເປັນຕົ້ນມາ, ເຊິ່ງພື້ນທີ່ປ່າໄມ້ຂອງລາວເຄີຍມີຫຼາຍກວ່າ 70% ຂອງເນື້ອທີ່ດິນທັງໝົດ. ໃນຊຸມປີ 1990, ຕົວເລກດັ່ງກ່າວໄດ້ຫຼຸດລົງມາ ເຫຼືອຕໍ່າກວ່າ 40%.¹⁸ ບັນຫາການຕັດໄມ້ທໍາລາຍປ່ານີ້ມີສາເຫດມາຈາກຫຼາຍປັດໄຈ, ແຕ່ປັດໃຈທີ່ສຳຄັນລວມມີ: ການຄ້າໄມ້ແບບຜິດກົດໝາຍ, ການບຸກລຸກພື້ນທີ່ປ່າເພື່ອການກະສິກໍາ, ການປູກຕົ້ນໄມ້ອຸດສາຫະກໍາ, ການສ້າງເຂື່ອນພະລັງງານໄຟຟ້ານໍ້າຕົກ, ການຂຸດຄົ້ນບໍ່ແຮ່ ແລະ ການພັດທະນາພື້ນຖານໂຄງລ່າງຕ່າງໆ ເຊັ່ນ: ຖະໜົນຫົນທາງ.¹⁹

ໃນຊ່ວງທົດສະວັດຜ່ານມາ ລາວໄດ້ດຳເນີນຄວາມພະຍາຍາມໃນການຟື້ນຟູພື້ນທີ່ປ່າໄມ້ໂດຍລວມ. ແຕ່ປີ 2010-2015, ສະເລ່ຍພື້ນທີ່ປ່າໄມ້ຂອງລາວເພີ່ມຂຶ້ນໃນອັດຕາ 1% ຕໍ່ປີ. ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ ພື້ນທີ່ປ່າທຳມະຊາດຍັງຄົງຫຼຸດລົງຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງ, ນີ້ແມ່ນລວມໄປເຖິງການຫຼຸດຜ່ອນທາງດ້ານຄຸນນະພາບຂອງລະບົບນິເວດປ່າໄມ້ທັງໝົດ. ຄວາມໜ້າແໜ້ນຂອງການປົກຄຸມໜ້າດິນຂອງປ່າໄມ້ໃນລະດັບ 70% ແມ່ນຫຼຸດລົງຈາກ 29.1% ເຫຼືອພຽງ 8.3% ຂອງພື້ນທີ່ປ່າໄມ້ທັງໝົດ,  ໃນຂະນະດຽວກັນ ປ່າໄມ້ເປີດໂລ້ນ (ເຊິ່ງມີຄວາມໜາແໜ້ນການປົກຄຸມໜ້ອຍກວ່າ 40%) ພັດເພີ່ມຂຶ້ນຈາກ 16.3% ມາເປັນ 28.9%.²⁰

ຄວາມແຕກຕ່າງອາດສາມາດຈຳແນກໄດ້ ລະຫວ່າງຜົນກະທົບທີ່ຮ້າຍແຮງຈາກການທຳລາຍປ່າໄມ້ (ເຊັ່ນ: ໃນກໍລະນີການຄ້າໄມ້ເປັນສາເຫດຫຼັກ) ແລະ ການຊຸດໂຊມຂອງປ່າໄມ້ ທີ່ເກີດຈາກຄຸນະພາບ ແລະ ຄວາມໜາແໜ້ນຂອງພື້ນທີ່ປ່າໄມ້ຫຼຸດຜ່ອນລົງຕາມການເວລາ ແລະ ໃຫ້ຄຸນປະໂຫຍດທີ່ຫຼາກຫຼາຍ (ເຊັ່ນ: ການຖາງປ່າເຮັດໄຮ່). ຕົວຢ່າງ: ຄຸນະພາບຂອງປ່າໄມ້ຫຼຸດລົງຢ່າງໄວວາ ເມື່ອມີການຕັດໄມ້ທີ່ມີມູນຄ່າສູງຈາກພື້ນທີ່ປ່າໄມ້. ເຖິງແນວໃດກໍ່ຕາມ, ຖາງປ່າເຮັດໄຮ່ ສ່ວນໃຫຍ່ແມ່ນປະຕິບັດໃນເຂດປ່າຂັ້ນສອງເທົ່ານັ້ນ, ເຊິ່ງໄດ້ຮັບການຄຸ້ມຄອງຢ່າງຍືນຍົງແບບໝູນວຽນຈາກການຜະລິດກະສິກຳ ໄປສູ່ການຟື້ນຟູປ່າຂັ້ນສອງ ຫຼື ປ່າຟື້ນຟູໃນໄລຍະຍາວ ແລະ ຈະນຳໄປສູ່ການທໍາລາຍປ່າໄມ້ ກໍ່ຕໍ່ເມື່ອມີການບຸກລຸກປ່າທຳມະຊາດເທົ່ານັ້ນ.²¹

ກຳມະສິດ ແລະ ການຄຸ້ມຄອງປ່າໄມ້

ປະຊາຊົນໃນເຂດຊົນນະບົດເຖິງ 73% ເພິ່ງພາວຽກງານການກະສິກໍາ ແລະ ປ່າໄມ້ຂະໜາດນ້ອຍ ໃນການດໍາລົງຊີວິດ. ໃນບາງຊຸມຊົນ ລາຍໄດ້ຂອງຄອບຄົວເຖິງ 50% ແມ່ນໄດ້ມາຈາກເຄື່ອງປ່າຂອງດົງ. ເຖິງແນວໃດກໍ່ຕາມ, ລັດຖະບານຍັງຄົງສິດໃນການຄອບຄອງພື້ນທີ່ປ່າໄມ້ເຖິງ 99.9% ໂດຍບໍ່ມີການຮັບຮອງສິດໃນການຄອບຄອງຕາມປະເພນີທີ່ພຽງພໍ. ສິ່ງດັ່ງກ່າວເຮັດໃຫ້ຊຸມຊົນທີ່ເພິ່ງພາປ່າໄມ້ ມີຄວາມສ່ຽງສູງຕໍ່ການເວນຄືນທີ່ດິນ.²² 

ພາຍຫຼັງການພັດທະນາຫຼັງການປົດປ່ອຍ ຜ່ານການຄຸ້ມຄອງຂອງລັດວິສາຫະກິດປ່າໄມ້, ລັດຖະບານໄດ້ຈັດແບ່ງປະເພດປ່າໄມ້ອອກເປັນ 3 ປະເພດ ເພື່ອການຄຸ້ມຄອງຊັບພະຍາກອນປ່າໄມ້ ຄື: ປ່າຜະລິດ, ປ່າສະຫງວນ ແລະ ປ່າປົກປ້ອງ.²³ ປ່າໄມ້ແຕ່ລະປະເພດອາດມີຈັດຕັ້ງປະຕິບັດການຄຸ້ມຄອງໃນລະດັບຊາດ, ລະດັບແຂວງ, ເມືອງ ຫຼື ບ້ານ;  ເຖິງຢ່າງໃດກໍ່ຕາມ, ປ່າໄມ້ທີ່ມີການຄຸ້ມຄອງໃນລະດັບຊາດແມ່ນມີຄວາມສໍາຄັນທີ່ສຸດ. ປ່າສະຫງວນໄດ້ມີການລິເລີ່ມຈັດຕັ້ງໃນປີ 1993 ໃນນາມເຂດອະນຸລັກຊີວະນາໆພັນແຫ່ງຊາດ ເຊິ່ງຈັດສັນເພື່ອການອະນຸລັກຊີວະນາໆພັນ. ເຊິ່ງປະຈຸບັນໄດ້ສ້າງງເປັນເຄືອຂ່າຍ ປ່າສະຫງວນແຫ່ງຊາດ  (NPAs) ເຊິ່ງກວມເອົາ 14% ຂອງເນື້ອທີ່ທົ່ວປະເທດ.²⁴ ປ່າຜະລິດແມ່ນຈັດຕັ້ງຂຶ້ນ ເພື່ອຮອງຮັບອັດຕາການຕັດໄມ້ທໍາລາຍປ່າທີ່ສູງ ເພື່ອເຮັດໃຫ້ການຄຸ້ມຄອງການຂຸດຄົ້ນໄມ້ ມີແບບແຜນ ແລະ ການຄວບຄຸມ ແລະ ເພື່ອສົ່ງເສີມຄວາມຍືນຍົງ, ໂດຍແນໃສ່ການຟື້ນຟູປ່າຂັ້ນສອງ ເພື່ອສະກັດກັ້ນການໝົດສ້ຽງຂອງຊັບພະຍາກອນ. ປ່າປົກປ້ອງໄດ້ຮັບການສ້າງຕັ້ງຂື້ນໃນຊ່ວງການປະກາດໃຊ້ ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍປ່າໄມ້ (2007) ແລະ ແນໃສ່ປົກປ້ອງແຫຼ່ງນໍ້າທີ່ສຳຄັນ ແລະ ຄວາມໝັ້ນຄົງຂອງຊາດ. ໃນໄລຍະຜ່ານມາ, ສະພາແຫ່ງຊາດໄດ້ສະເໜີກ່ຽວກັບການທົບທວນການນໍາໃຊ້ປະເພດປ່າໄມ້ເຫຼົ່ານີ້ ເພື່ອໃຫ້ສາມາດສະທ້ອນລັກສະນະຂອງການນໍາໃຊ້ທີ່ຊັດເຈນ ແລະ ສາມາດປັບປຸງການຄຸ້ມຄອງປ່າໄມ້ຂອງຊຸມຊົນ ກໍຄືການມີສ່ວນຮ່ວມຂອງພາກສ່ວນເອກະຊົນໃນການຄຸ້ມຄອງປ່າໄມ້.²⁵

ໃນຂັ້ນບ້ານ, ໄດ້ມີກົນໄກຫຼາຍຢ່າງສໍາລັບການອອກໃບຕາດິນ, ສຳລັບທີ່ດິນລວມໝູ່ (ທີ່ດິນລວມຂອງສະຫະກອນ) ຫຼື ທີ່ດິນຊຸມຊົນ (ທີ່ດິນລວມຂອງຊົນເຜົ່າ). ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍຊັບສິນ (1990) ແລະ ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍທີ່ດິນ (2003), ລວມທັງທິດຊີ້ນຳອື່ນໆທີ່ກ່ຽວຂ້ອງຂອງລັດຖະບານ ເຮັດໃຫ້ສາມາດຈັດຕັ້ງການຈັດເຂດພື້ນທີ່ກະສິກໍາ ແລະ ປ່າໄມ້ ຕາມຈຸດປະສົງການນຳໃຊ້ສະເພາະ. ການຈັດເຂດເຫຼົ່ານີ້ ແມ່ນອີງໃສ່ການຈັດປະເພດປະເພດປ່າຜະລິດ, ປ່າສະຫງວນ ແລະ ປ່າປົກປ້ອງ ເຊັ່ນດຽວກັບການຈັດປະເພດປ່າໄມ້ແຫ່ງຊາດ.²⁶ ໃນຂະນະທີ່ກົນໄກເຫຼົ່ານີ້ບໍ່ໃຫ້ສິດຊາວບ້ານໃນການຄອບຄອງຊັບພະຍາກອນປ່າໄມ້, ແຕ່ມັນກໍຮັບປະກັນສິດໃນລະດັບໜຶ່ງ ໃນການຈັດສັນປ່າໄມ້ ໃນປະເພດການນຳໃຊ້ທີ່ສະເພາະເຈາະຈົງ ເຊິ່ງເປັນການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດທີ່ຍືນຍົງ.²⁷

ນະໂຍບາຍປ່າໄມ້ໃນປະຈຸບັນ

ປະເທດລາວພວມຢູ່ໃນຂັ້ນຕອນການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດການປ່ຽນແປງທີ່ສໍາຄັນ ທາງດ້ານນະໂຍບາຍກ່ຽວກັບການນໍາໃຊ້ ແລະ ການຄຸ້ມຄອງປ່າໄມ້. ສິ່ງທີ່ພົ້ນເດັ່ນທີ່ສຸດອາດແມ່ນ ກົດໝາຍວ່າດ້ວມປ່າໄມ້ ທີ່ປະຈຸບັນກຳລັງມີການປັບປຸງ ແລະ ຄາດວ່າຈະສະເໜີຜ່ານສະພາແຫ່ງຊາດໃນປີ 2019.²⁸ ດັ່ງທີ່ໄດ້ລະບຸກ່ອນໜ້ານີ້, ລັດຖະບານໄດ້ພະຍາຍາມປະຕິຮູບການນໍາໃຊ້ປະເພດການຄຸ້ມຄອງປ່າໄມ້ ໃຫ້ສອດຄ່ອງກັບການນໍາໃຊ້ຕົວຈິງໃຫ້ຫຼາຍທີ່ສຸດ. ໃນປີ 2016, ທ່ານ ທອງລຸນ ສີສຸລິດ ນາຍົກລັດຖະມົນຕີ  ໄດ້ຈັດຕັ້ງປະຕິບັດມາດຕະການທີ່ເຂັ້ມງວດ ເພື່ອສະກັດກັ້ນການຄ້າໄມ້ຜິດກົດໝາຍ ຜ່ານ“ຄໍາສັ່ງວ່າດ້ວຍການເພີ່ມຄວາມເຂັ້ມງວດໃນການຄຸ້ມຄອງ ແລະ ການກວດກາການຂຸດຄົ້ນ, ການເຄື່ອນຍ້າຍ ແລະ ທຸລະກິດໄມ້” ເພື່ອຄຸ້ມຄອງອຸດສາຫະກໍາປຸງແຕ່ງໄມ້. ຕົວຢ່າງ: ມີການຫ້າມການສົ່ງອອກຜະລິດຕະພັນໄມ້ທ່ອນທີ່ບໍ່ຜ່ານການປຸງແຕ່ງ. ຄໍາສັ່ງດັ່ງກ່າວມີຜົນເຮັດໃຫ້ການສົ່ງອອກໄມ້ທ່ອນຫຼຸດຈຳນວນລົງຢ່າງຫຼວງຫຼາຍ.²⁹

ນັບແຕ່ປີ 2012, ລັດຖະບານໄດ້ປະກາດໂຈະການສໍາປະທານທີ່ດິນໃນໄລຍະ 4 ປີ ສໍາລັບການເຮັດໄຮ່ຢາງພາລາ ແລະ ຕົ້ນວິກ, ກໍຄືການໂຈະສ່ວນໜຶ່ງຂອງການສຳປະທານການຂຸດຄົ້ນບໍ່ແຮ່  ເນື່ອງຈາກການລົງທຶນເຫຼົ່ານີ້ສົ່ງຜົນກະທົບໂດຍກົງຕໍ່ການທຳລາຍປ່າໄມ້.³⁰ ເຖິງແມ່ນວ່າ ໄລຍະການໂຈະການສຳປະທານກ່ຽວກັບການປູກຕົ້ນໄມ້ອຸດສາຫະກຳໄດ້ສິ້ນສຸດລົງແລ້ວ, ແຕ່ວ່າການງົດການໃຫ້ສຳປະທານໃນການຂຸດຄົ້ນບໍ່ແຮ່ຍັງຄົງສືບຕໍ່ດຳເນີນມາແຕ່ປີ 2016.³¹ ການລິເລີ່ມທາງດ້ານນະໂຍບາຍທີ່ສໍາຄັນອີກຢ່າງໜຶ່ງຂອງລັດຖະບານ ແມ່ນຍຸດທະສາດຂະແໜງການປ່າໄມ້ 2020 (FS2020) ເຊິ່ງແນໃສ່ການຄຸ້ມຄອງ ແລະ ພັດທະນາຂະແໜງການປ່າໄມ້ແບບຍືນຍົງ ໂດຍວາງເປົ້າໝາຍການເພີ່ມເນື້ອທີ່ປ່າໄມ້ຂອງລາວໃຫ້ໄດ້ 70% ພາຍໃນປີ 2020.³² ເຖິງວ່າຈະມີຂໍ້ສົງໄສຂອາສາທາລະນະຊົນ ກ່ຽວກັບການຜັນຂະຫຍາຍເປົ້າໝາຍດັ່ງກ່າວ, ແຕ່ມັນກໍ່ສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າວຽກງານການຂະຫຍາຍ ແລະ ການປົກປັກຮັກສາພື້ນທີ່ປ່າໄມ້ ແມ່ນເປົ້າໝາຍຫຼັກຂອງລັດຖະບານລາວ.

ການລິເລີ່ມຂອງລັດຖະບານ ເພື່ອຢຸດຕິການຄ້າໄມ້ເຖື່ອນ, ເພື່ອຫຼຸດຜ່ອນອັດຕາການຕັດໄມ້ທໍາລາຍປ່າ, ແລະ ຟື້ນຟູປ່າໄມ້ໃນປະເທດ ແມ່ນສອດຄ່ອງກັບບັນດາໂຄງການປ່າໄມ້ສາກົນ ທີ່ດໍາເນີນການຢູ່ໃນລາວ ເຊັ່ນ: ໂຄງການຂອງອົງການສະຫະປະຊາຊາດ (UN) ເພື່ອຫຼຸດຜ່ອນການປ່ອຍສານພິດຈາກການຕັດໄມ້ທໍາລາຍປ່າ ແລະ ການເສື່ອມໂຊມຂອງປ່າໄມ້ (REDD+). ໂຄງການນີ້ສ້າງແຮງຈູງໃຈທາງດ້ານເສດຖະກິດ ເພື່ອປຸກລະດົມຜູ້ນໍາໃຊ້ທີ່ດິນ ບໍ່ໃຫ້ເຂົ້າໄປມີສ່ວນຮ່ວມກັບກິດຈະກໍາການຕັັດໄມ້ທໍາລາຍປ່າ. ມາເຖິງປະຈຸບັນນີ້, ໂຄງການ REDD+ ໄດ້ມີການທົດລອງຈັດຕັ້ງປະຕິບັດໃນພື້ນທີ່ເປົ້າໝາຍ ເພື່ອແນໃສ່ການສ້າງຕັ້ງລະບົບໃນລະດັບປະເທດ.³³ ແນວໃດກໍ່ຕາມ, ໂຄງການດັ່ງກ່າວຍັງຄົງຜະເຊີນກັບສິ່ງທ້າທາຍຫຼາຍຢ່າງ ເຊັ່ນ:  ການໂອນຍ້າຍກິດຈະກໍາຕັດໄມ້ທໍາລາຍປ່າພາຍໃນພື້ນທີ່ທົດລອງ ໄປພື້ນທີ່ໃໝ່ຂ້າງນອກ ແລະ ຍັງມີຂໍ້ຫຍຸ້ງຍາກຕ່າງໆໃນການແກ້ໄຂບັນຫາການທໍາລາຍປ່າໄມ້ ທີ່ຕິດພັນກັບການສໍາປະທານທີ່ດິນ ສຳລັບໂຄງການກໍ່ສ້າງພື້ນຖານໂຄງລ່າງຂະໜາດໃຫຍ່.³⁴

ອີກໜຶ່ງໂຄງການລິເລີ່ມທີ່ສໍາຄັນກໍ່ຄື ການບັງຄັບໃຊ້ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍປ່າໄມ້, ການຄຸ້ມຄອງ ແລະ ການຄ້າໄມ້  (FLEGT) ຂອງສະຫະພາບເອີຣົບ ທີ່ມີເປົ້າໝາຍໃນການສ້າງລະບົບ ເຊິ່ງວ່າສະເພາະແຕ່ໄມ້ທີ່ຖືກຕັດ ແລະ ແປຮູບທີ່ມີການຢັ້ງຢືນຢ່າງຖືກຕ້ອງຕາມກົດໝາຍເທົ່ານັ້ນ ຈຶ່ງສາມາດສົ່ງອອກໄປຍັງບັນດາປະເທດໃນສະຫະພາບເອີຣົບ. ໃນປີ 2015, ລັດຖະບານ ສປປ ລາວ ໄດ້ເຂົ້າຮ່ວມເວທີເຈລະຈາ ກັບສະຫະພາບເອີຮົບ ກ່ຽວກັບສັນຍາວ່າດ້ວຍການຮ່ວມມືແບບສະໝັກໃຈ (VPA) ສໍາລັບ FLEGT, ເຊິ່ງເປັນບາດກ້າວທໍາອິດທີ່ສໍາຄັນ ໃນການສ້າງຕັ້ງໂຄງການ.³⁵

ກ່ຽວຂ້ອງກັບວຽກງານດ້ານປ່າໄມ້

• ກະສິກຳ ແລະ ການປະມົງ
• ຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມ 
• ທີ່ດິນ
• SDG 15: ຊີວິດເທິງທີ່ດິນ

ປັບປຸງຫຼ້າສຸດ: ຕຸລາ 2018