ໂຄວິດ-19 ແລະ ບັນຫາບົດບາດຍິງຊາຍ

ສປປ ລາວ ເປັນປະເທດທີ່ບໍ່ໄດ້ຮັບຜົນກະທົບໂດຍກົງຈາກ ພະຍາດລະບາດໂຄໂລນາ ຊຶ່ງເຫັນໄດ້ຄືຍັງບໍ່ພົບກໍລະນີເສຍຊີວິດ. ນາຍົກລັດຖະມົນຕີຂອງ ສປປ ລາວ ໄດ້ເລີ່ມອອກມາດຕະການປິດປະເທດນັບແຕ່ ວັນທີ 18 ມີນາ 2020, ປິດສະຖາບັນການສຶກສາ ແລະ ງົດທຸກໆກິດຈະກຳທີ່ບໍ່ຈຳເປັນ. ໄລຍະການປິດປະເທດໄດ້ດຳເນີນໄປເກືອບເດືອນ ນັບແຕ່ ວັນທີ 29 ມີນາ – 20 ເມສາ 2020. ທຸກການເຄື່ອນໄຫວ ແລະ ໂຮມຊຸມນຸມຕ່າງໆ ໄດ້ຖືກງົດຫ້າມສຳລັບງານສະເຫຼີມສະຫຼອງປີໃໝ່. ມາດຕະການດັ່ງກ່າວ ໄດ້ດຳເນີນໄປຢ່າງສຳເລັດດີ ນັບແຕ່ວັນທີ 13 ເມສາ – 20 ກໍລະກົດ 2020. ແຕ່ບາງຂໍ້ຫ້າມກໍຍັງສືບຕໍ່ປະຕິບັດເຊັ່ນ ການເວັ້ນໄລຍະຫ່າງ ແລະ ການຈຳກັດການເດີນທາງລະຫວ່າງຕ່າງປະເທດ¹. 

ພາບຖ່າຍຈາກ Markus Winkler on Unsplash. ພາຍໃຕ້ລິຂະສິດ this.

ບັນດາມາດຕະການປ້ອງກັນໂຄວິດ-19 ເຫຼົ່ານີ້ ໄດ້ສົ່ງຜົນກະທົບສົມຄວນຕໍ່ປະຊາຊົນລາວ. ໂດຍສະເພາະ, ປະເທດທີ່ໄດ້ຮັບຜົນກະທົບຈາກເສດຖະກິດຕົກຕ່ຳທີ່ເກີດຈາກພະຍາດລະບາດດັ່ງກ່າວ². ສິ່ງດັ່ງກ່າວ ໄດ້ກະທົບປະຊາຊົນ ຜູ້ທີ່ປະກອບຊີບໃນຂະແໜງການທ່ອງທ່ຽວ, ການໂຮງແຮມ, ການບໍລິການ, ການຄ້າ ແລະ ການລົງທຶນ, ລາຄາສິນຄ້າ, ອັດຕາແລກປ່ຽນ ແລະ ບັນຫາຄ່າເງິນຕຳ່³. 

ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ, ຜົນກະທົບດັ່ງກ່າວ ໄດ້ກະທົບຕໍ່ ເພດຍິງ ແລະ ຊາຍ ບໍ່ເທົ່າທຽມກັນ. ເນື່ອງຈາກປັດຈຸບັນ, ເພດຍິງ ໄດ້ກວມ 2/3 ໃນອາຊີບເພດຢູ່ລາວ; ແລະ ຍັງອີກຈຳນວນໜຶ່ງທີ່ຢູ່ແນວໜ້າ ຊຶ່ງເຮັດໃຫ້ພວກເຂົາເຫຼົ່ານັ້ນມີຄວາມສ່ຽງຕໍ່ການຕິດເຊື້ອພະຍາດໂຄວິດ-19⁴. ຕົວເລກທີ່ສະແດງໃນປັດຈຸບັນໃນຂະແໜງອຸດສາຫະກຳທ່ອງທ່ຽວ ນັບແຕ່ປີ 2012 ໄດ້ເນັ້ນໃຫ້ເຫັນວ່າ ຂະແໜງການນີ້ແມ່ນມີຈຳນວນພະນັກງານເພດຍິງເປັນສ່ວນໃຫຍ່⁵. ອົງການແຮງງານສາກົນ ຫຼື ILO ໄດ້ຄາດຄະເນວ່າ 93.6% ຂອງຈຳນວນແຮງງານຄົນລາວໄດ້ເຮັດວຽກຢູ່ນອກລະບົບ ສູງຂື້ນເປັນ 95.5% ທຽບໃສ່ 91.7% ຂອງແຮງງານເພດຊາຍ⁶. 

^{ບັນຫາຄວາມບໍ່ສະເໝີພາບຍິງຊາຍ ໄດ້ກະທົບຕໍ່ເພດຍິງກ່ອນໜ້າຈະເກີດມີພະຍາດລະບາດນີ້ມາແລ້ວ ຍົກຕົວຢ່າງ, ມາດຕະການການກັກໂຕຢູ່ເຮືອນ ໄດ້ເຮັດໃຫ້ເກີດການເຮັດວຽກທີ່ບໍ່ໄດ້ຮັບຄ່າຕອບແທນສຳລັບແມ່ຍິງເຊັ່ນການເຮັດວຽກເຮືອນ ຊຶ່ງເປັນໜ້າທີ່ຂອງເພດຍິງຢູ່ແລ້ວນັ້ນ ສະເລ່ຍໄລຍະເວລາຂອງແມ່ຍິງເຮັດວຽກເຮືອນຈະຢູ່ໃນລະຫວ່າງ 4-6 ຊົ່ວໂມງ ຊຶ່ງທຽບໃສ່ເພດຊາຍມີພຽງແຕ່ 30-60 ນາທີ7. ທັງນີ້ກໍຍ້ອນຕິດພັນກັບວັດທະນະທຳ ແລະ ຮີດຄອງ ທີ່ແມ່ຍິງມີໜ້າທີ່ຮັບຜິດຊອບວຽກເຮືອນ ແລະ ເບິ່ງແຍງຄອບຄົວ8. ມາດຕະການດັ່ງກ່າວ ຍັງເຮັດໃຫ້ເພິ່ມບັນຫາຄວາມຮຸນແຮງຂອງບົດບາດຍິງຊາຍ9. ຊຶ່ງເປັນທີ່ແຜ່ຫຼາຍທົ່ວໂລກ ໂດຍອົງການສະຫະປະຊາຊາດ ໄດ້ຮຽກປາກົດການດັ່ງກ່າວວ່າ:​ “ເງົາມືດຂອງພະຍາດລະບາດ”10. ຍິ່ງໄປກ່ວານັ້ນ, ການບໍລິການດ້ານສາທາລະນະສຸກ ຍັງອາດກາຍເປັນຄວາມກັງວົນອີກດ້ານໜຶ່ງຢູ່ໃນຊ່ວງພະຍາດລະບາດນີ້ ທີ່ອາດຈະເຮັດໄດ້ບໍ່ທົ່ວເຖິງ ໂດຍສະເພາະຕໍ່ເພດຍິງໜຸ່ມ11. ຊຶ່ງໄດ້ມີການລາຍງານກ່ຽວກັບຂໍ້ຫຍຸ້ງຍາກທີ່ຈະໄດ້ຮັບການດູແລໃນຊ່ວງຈະເລີນພັນ12. ສິ່ງດັ່ງກ່າວເປັນບັນກາທີຄວນເອົາໃຈໃສ່ ເນື່ອງຈາກວ່າ ສປປ ລາວ ເປັນໜຶ່່ງໃນບັນດາປະເທດທີ່ມີຈຳນວນອັດການເກີດສູງໃນໄວໜຸ່ມ ແລະ ອັດຕາການຕາຍຂອງແມ່ສູງເຊັ່ນກັນ.}

SDG 5.2: ຫຼຸດຜ່ອນການໃຊ້ຄວາມຮຸນແຮງຕໍ່ເພດຍິງ, 5.4: ຮັບຮູ້ການເຮັດວຽກເຮືອນທີ່ບໍ່ໄດ້ຮັບຄ່າຈ້າງ ແລະ  5.6: ການຮັບຮູ້ ເຂົ້າເຖິງສິດທິທາງເພດ ແລະ ໄວຈະເລີນພັນ. . ບັນຫາໂຄວິດ-19 ທີ່ສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ບົດບາດຍິງຊາຍນີ້ ໄດ້ເປັນສິ່ງສຳຄັນກະທົບຕໍ່ຄວາມພະຍາຍາມບັນລຸເປົ້າໝາຍການພັດທະນາແບບຍືນຍົງ.  ບັນຫານ້ອຍທີ່ເປັນສິ່ງກັງວົນລະດັບສາກົນດັ່ງກ່າວ ກໍຄືຄວາມສະເໝີພາບຍິງຊາຍ ແລະ ການໃຊ້ຄວາມຮຸນແຮງໃນບົດບາດຍິງຊາຍ14 ແລະ ສຸຂະພາບຈະເລີນພັນຂອງເພດຍິງ15.

ຄວາມຈິງຄື ໃນຄວາມພະຍາຍາມຂອງການເກັບກຳຂໍ້ມູນທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບບັນຫາດັ່ງກ່າວ ກໍບໍ່ໄດ້ຮັບປະກັນວ່າບັນຫາທັງໝົດຈະຖືກນຳມາສະແດງໃຫ້ເຫັນ. ນອກນັ້ນ, ການປະກອບສ່ວນຂອງເພດຍິງໃນຂະບວນການຕັດສິນໃຈທາງດ້ານຕ່າງໆ, ລວມທັງໂຄວິດ-19 ໝາຍຄວາມວ່າ ນະໂຍບາຍຕ່າງໆ ກໍບໍ່ສາມາດຕອບສະໜອງກັບຄວາມຕ້ອງການທີ່ແທ້ຈິງຂອງພວກເຂົາ16.

ສິ່ງດັ່ງກ່າວ ເກີດຂື້ນເຊັ່ນກັນສຳລັບບັນດາຊົນເຜົ່າຕ່າງໆ ທີພະຍາຍາມຊອກຫາການເຂົ້າເຖິງຂໍ້ມູນຂ່າວສານໃນຊ່ວງພະຍາດລະບາດ: ສ່ວນໃຫຍ່ທີ່ອາໃສຢູ່ເຂດຊົນນະບົດ, ພວກເຂົາອາດບໍ່ມີຄວາມສາມາດເຂົ້າເຖິງແຫຼ່ງຂໍ້ມູນຂ່າວສານອອນໄລ໌ ແລະ ຂ່າວສານທີ່ມີຢູ່ນັ້ນກໍເປັນພາສາກາງ ຊຶ່ງພວກເຂົາກໍບໍ່ສາມາດເຂົ້າໃຈໄດ້17.